Sebze Bahçesinden Dizel Üretimine
Leziz domatesler yetiştirmek için, Murat Can Kurtuluş’un dört şeye ihtiyacı var: Işık, gübre, su ve programlama dili. Bursalı bahçıvan Kurtuluş, hasat verimini artırmak için ağa bağlı teknolojileri kullanmayı seviyor. Domatesler tamamen otomatik olarak sulanıyor. 28 yaşındaki Kurtuluş, “Sistemim topraktaki nemi ölçüyor ve internet üzerinden hava tahminlerini kontrol ediyor. Bundan sonra basit bir yapay zeka, bitkilerin sulanıp sulanmaması gerektiğine karar veriyor” diyerek sistemini anlatıyor.
Kurtuluş, Bursa Fabrikamızda bir malzeme mühendisi. Kendi kendini eğiterek program kodu yazmayı ve öğrenen sistemler tasarlamayı öğrendi. Kurtuluş, seradaki verimi artırmak için kullandığı tekniklerin, bulunduğu tesiste dizel üretiminde de yararlı olabileceğini düşündü. Doğru zamanda doğru fikri bulmuştu! Kurtuluş’un müdürü, AR-GE Departmanı Kısım Yöneticisi Ahmet Bingöl, süreci şöyle anlatıyor: “Ekibime, iç üretim ağımızdaki enjektör memesi konusundaki en büyük sorunu bulma ve yapay zeka ile çözme görevini vermiştim.”
Test yerine tahmin
Murat Can Kurtuluş ve iş arkadaşı Önder Dal, test istasyonlarını yakından inceledi. Her enjektör memesi, akışın doğruluğunu kontrol etmek için üç farklı noktada test edilmekteydi. Mühendisler, bir algoritma kullanarak parçaların kalitesini tahmin edebileceklerini düşündü. Böylece birkaç test sürecine gerek kalmayacak, süreç kısalacak ve tasarruf sağlanacaktı. Bu iş, iki mühendis için de yeni bir alan idi.
Önder Dal, “Uzun süredir büyük miktarda veri topluyorduk, ama yapay zeka konusuna gelince neredeyse baştan başlamamız gerekti. Öğrenmemiz gereken çok şey vardı…” diye anlatıyor. İki mühendis de Coursera ve Udacity gibi online platformlar üzerinden eğitim almaya başladı. Daha sonra, Murat Can Kurtuluş dört aylığına Almanya, Feuerbach’a giderek, Güç Aktarma Çözümleri – Xelerator’daki yapay zeka uzmanlarından eğitim aldı.
Xelerator’dan Christoffer Lassig, “Projeyi hemen beğendik. Çünkü potansiyel tasarruflar çok büyük olmasa da teknik yaklaşımı heyecan vericiydi ve bölümümüzdeki diğer projeler için bir taslak sunmaktaydı” diye anlatıyor. Yapay zeka günümüzde genellikle sadece tekil işlem adımlarını izlemek ve uzmanları anormalliklere karşı uyarmak için kullanılıyor. Bursa’daki sistem ise önceki birçok iş istasyonundan elde edilen verileri kullanarak deneyim kazanan, parçaların kalitesini tahmin etmek için bir algoritma kullanan kapalı bir düzen kullandı. Sistem herhangi bir işlem yapmak zorunda kalmadan parçaların kalitesini tahmin etti ve ölçüm istasyonuna bildirdi.
Fikri hızla hayata geçirmek için, Bursa ve Feuerbach’taki uzmanlardan oluşan proje takımı, fabrikada bir ‘hızlı çalışma haftası’ için bir araya geldi. Üretim planlamacıları, süreç uzmanları, bilgi işlem uzmanları ve kalite mühendisleri, sadece birkaç gün içinde akıllı algoritmanın hayata geçirilmesi için gereken temel çalışmaları tamamladı. Üretim planlamacısı Yiğit Can Taşoğlu, “Hızlı çalışma haftası, herkesin çözüme odaklanmasını sağlayarak çok yardımcı oldu” diyor. Üretim verilerine erişim sağlayan ve verilerin doğru okunması için takım arkadaşlarına yardımcı olan Taşoğlu, “Fabrikadaki ilk yapay zeka projesinde çalışmak heyecan vericiydi. Veri kullanarak yapılabilecekler hakkında çok şey öğrendik” diye yaşananları anlatıyor. Taşoğlu, şimdi fabrikadaki diğer projelerde veri-bilimci olarak çalışıyor. Test istasyonları için yapılan kendi kendine öğrenebilen sistem halen test ediliyor, ama ilk sonuçlar heyecan verici.
Önder Dal, “Test istasyonlarındaki test sayısını yüzde 20'ye kadar azaltabileceğiz” diyor. Algoritma, Ağustos ayı sonundan itibaren kullanılmaya başlayacak. Almanya, Bamberg de dahil olmak üzere, uluslararası üretim ağındaki diğer tesisler de algoritmaya ilgi gösterdi.
Fabrikada yeni düşünce biçimleri
Murat Can Kurtuluş’a göre, bu projenin en büyük başarısı, Bursa çalışanlarımızın veri ve algoritmalar ile çalışmaya olan açıklığı. Murat Can, “Yıllar boyunca üretimi iyileştirmek, deney yapmak ve fiziksel değişiklikler anlamına geliyordu” diyor. Şimdi bu düşünce tarzı yavaşça değişiyor.
Bu, projeyi başlatan Ahmet Bingöl’ü de şaşırttı: “Tepki göreceğimizi düşünüp endişeleniyordum. Ama hiç tepki yoktu. Tam aksine, en başından beri herkes bize destek oldu.” Bingöl, öğrenmek için büyük bir istek olduğunu belirtiyor ve Murat Can Kurtuluş'un gösterdiği girişimin çok beğenildiğini sözlerine ekliyor: “Murat Can Kurtuluş, herkese örnek oldu. Bugün dünyanın dört bir yanındaki iş arkadaşlarından tavsiye talepleri alıyor.” Kurtuluş bu durumdan memnun. Bu sırada bilgi teknolojileri alanında bir yüksek lisans dersine de başladı. Enjektör memelerinin verimini daha da artırmak için edindiği yeni bilgileri kullanmak istiyor. Ve teknolojiyi kullanarak domates yetiştirmeye devam edeceğinden de emin olabilirsiniz ...
